Ermeni-Türk platformu

Türkiye, Ermenistan ve diasporadan görüşler
Tüm yazılar Türkçe, Ermenice, İngilizce ve Fransızca dillerinde

 

 
 

Web-Sergisi

Sürgün portreleri.
Ermeni soykırımı'ndan hayatta kalanlardan, kişinin fotoğrafı.


"99, Sürgün portreleri - Ermeni soykırımı'ndan hayatta kalanlardan 99 kişinin fotoğrafı" sergisi 24 Nisan 2014'te Diyarbakır'da açıldı. 20. yüzyılın başında yüz binlerce Ermeni'nin yaşadığı tarihi Batı Ermenistan'ın bugün Türkiye'de bulunan bu bölgesi için bir ilkti bu sergi açılışı.

Sergi soykırımdan kurtulanlardan 99 kişiyi, 1915 soykırımının 99. yıldönümünde, sembolik olarak memleketlerine geri dönmelerini sağlamayı amaçlıyordu.

Bu etkinlik Fransız-Ermeni sivil toplum kuruluşu Yerkir Europe'un 2008'den beri bu bölgede Ermeni kültürü ve kimliğini yeniden yaşatmak üzere Diyarbakır Belediyesi ile geliştirdiği ortaklık sayesinde mümkün olabildi. 
Bu soykırım ve sürgün temalı fotoğraf sergisini düzenlemek için Marsilya merkezli ARAM- Ermeni hafızası araştırma ve arşivleme derneği'nin katkısı talep edildi.



Bu sergiyle Diaspora ya da Ermenistan sivil toplum kuruluşlarına Ermenilerin sesini duyurmak amacıyla Türkiye'de etkinliklerde bulunabilecekleri mesajı verilmek istendi. Diyarbakır'da 24 Nisan'da soykırım anması düzenlenmesi gibi etkinlikler Ermeni kimliğinin köklerinin bulunduğu topraklarda bu kimliğin yeniden doğuşunun da mümkün olduğunu, hafıza ve tarihin ötesinde, gösteriyor. Bu etkinlikler belki de Yerkir'e, yani memlekete kültür, turizm ya da başka yollar vesilesiyle geri dönüşün başlangıcı olabilir.

  • DAKESYAN Vartouhi - 10 Kasım 1909 - Sivas
    DAKESYAN Vartouhi - 10 Kasım 1909 - Sivas
  • CIRCIRYAN Artin - 17 Ağustos 1888 - Muratça - Bilecik
    CIRCIRYAN Artin - 17 Ağustos 1888 - Muratça - Bilecik
  • HAÇAYAN Minas - 20 Mayıs 1904 - Sivas
    HAÇAYAN Minas - 20 Mayıs 1904 - Sivas
  • YEREMIAN Pesadur - 8 Nisan 1908 - Palu
    YEREMIAN Pesadur - 8 Nisan 1908 - Palu
  • MURADYAN Mardiros -17 Aralık 1907 - Kuyulu – Harput
    MURADYAN Mardiros -17 Aralık 1907 - Kuyulu – Harput
  • CANOYAN Rebeka - 17 Kasım 1861 - Maraş
    CANOYAN Rebeka - 17 Kasım 1861 - Maraş
  • MINASYAN Setrak - 9 Ocak 1903 - Kayseri
    MINASYAN Setrak - 9 Ocak 1903 - Kayseri
  • DAMADYAN Amber - 18 Nisan 1878 - İstanbul
    DAMADYAN Amber - 18 Nisan 1878 - İstanbul
  • VOSKERİÇYAN Diran - 21 Mayıs  1911 - Harput
    VOSKERİÇYAN Diran - 21 Mayıs 1911 - Harput
  • KALIPYAN	Onnig - 6 Ekim 1910 - Eğin, Erzincan
    KALIPYAN Onnig - 6 Ekim 1910 - Eğin, Erzincan
  • CANOYAN	 Maritza - 12 Temmuz 1906 - Maraş
    CANOYAN Maritza - 12 Temmuz 1906 - Maraş
  • ASADURYAN Siranuş - 6 Ekim 1912 - Palu
    ASADURYAN Siranuş - 6 Ekim 1912 - Palu
  • TÜFEKÇİYAN Archag - 10 Mayıs 1886 - Akşehir,
    TÜFEKÇİYAN Archag - 10 Mayıs 1886 - Akşehir,
  • ARZUMANYAN	Yervant - 2 Ocak - Muratça - Bilecik
    ARZUMANYAN Yervant - 2 Ocak - Muratça - Bilecik
  • CEDKİAN Minas - 2 Ağustos 1896 - Muş
    CEDKİAN Minas - 2 Ağustos 1896 - Muş
  • STEPANYAN Matild - 18 Mayıs 1901 - Halep
    STEPANYAN Matild - 18 Mayıs 1901 - Halep
  • ÇELEYAN Harutyun - 24 Nisan 1907 - Palu
    ÇELEYAN Harutyun - 24 Nisan 1907 - Palu
  • DER TOROSYAN Zaruhi - 15 Eylül 1892 - Izmir
    DER TOROSYAN Zaruhi - 15 Eylül 1892 - Izmir
  • MELKONYAN Filo - 2 Ocak 1874 - Hasköy - İstanbul
    MELKONYAN Filo - 2 Ocak 1874 - Hasköy - İstanbul
  • YEĞYAZARYAN	Garabed - 6 Aralık 1902 - Palu
    YEĞYAZARYAN Garabed - 6 Aralık 1902 - Palu
  • AMERİKYAN Antranig - 7 Mayıs 1886 - Muş
    AMERİKYAN Antranig - 7 Mayıs 1886 - Muş
  • ŞAHİNYAN Karekin - 13 Ocak 1909 - Palu
    ŞAHİNYAN Karekin - 13 Ocak 1909 - Palu
  • MOSKOFYAN Dudu - 12 Aralık 1888 - Maraş
    MOSKOFYAN Dudu - 12 Aralık 1888 - Maraş
  • ARZUMANYAN	Maryam - 11 Şubat 1894 - Muratça - Bilecik
    ARZUMANYAN Maryam - 11 Şubat 1894 - Muratça - Bilecik
  • MANABEDYAN Aristakis - 15 Nisan 1877 - Bursa
    MANABEDYAN Aristakis - 15 Nisan 1877 - Bursa
  • BEDIKYAN	Turfanda - 1 Ocak 1881 - Palu
    BEDIKYAN Turfanda - 1 Ocak 1881 - Palu
  • TOSUNYAN Lusaper - 2 Haziran 1912 - Afyon Karahisar
    TOSUNYAN Lusaper - 2 Haziran 1912 - Afyon Karahisar
  • HACIHAÇERYAN Sultan -13 Mayıs 1884 - Kayseri
    HACIHAÇERYAN Sultan -13 Mayıs 1884 - Kayseri
  • AVEDİSYAN Vartanuş - 12 Mart 1905 - Harput
    AVEDİSYAN Vartanuş - 12 Mart 1905 - Harput
  • KANATÇIYAN Ibrakiye - 5 Nisanl 1902 - Çorum
    KANATÇIYAN Ibrakiye - 5 Nisanl 1902 - Çorum
  • NALBANDYAN	Hovsep - 6 Nisan 1903 - Erzurum
    NALBANDYAN Hovsep - 6 Nisan 1903 - Erzurum
  • PARÇİKYAN Turfanda - 21 Mayıs 1917- Palu
    PARÇİKYAN Turfanda - 21 Mayıs 1917- Palu
  • OHANYAN Hayk - 7 Kasım 1915 - Ereğli
    OHANYAN Hayk - 7 Kasım 1915 - Ereğli
  • MANABEDYAN	Paylacun - 25 Aralık 1891 - Bursa
    MANABEDYAN Paylacun - 25 Aralık 1891 - Bursa
  • CIRCIRYAN Sarkis - 18 Nisan 1906 - Muratça - Bilecik
    CIRCIRYAN Sarkis - 18 Nisan 1906 - Muratça - Bilecik
  • ARZUMANYAN	Dikran - 9 Haziran 1888 - Muratça - Bilecik
    ARZUMANYAN Dikran - 9 Haziran 1888 - Muratça - Bilecik
  • ZANGOÇYAN Karnik - 9 Ekim 1909 - Karadere -Trabzon
    ZANGOÇYAN Karnik - 9 Ekim 1909 - Karadere -Trabzon
  • ARDİNYAN Movses - 12 Kasım 1899 - Harput
    ARDİNYAN Movses - 12 Kasım 1899 - Harput
  • DAĞYAN Bayzar - 10 Mart 1912 - Palu
    DAĞYAN Bayzar - 10 Mart 1912 - Palu
  • TOKİCİYAN Alis - 3 Mart 1910 - Sivas
    TOKİCİYAN Alis - 3 Mart 1910 - Sivas
  • BALABANYAN Zaruhi - 12 Nisan 1876 - Muratça - Bilecik
    BALABANYAN Zaruhi - 12 Nisan 1876 - Muratça - Bilecik
  • HOVAGİMYAN Hugas - 5 Ekim 1909 - Palu
    HOVAGİMYAN Hugas - 5 Ekim 1909 - Palu
  • MIHRANYAN Kalust - 9 Nisanl 1902 - Diyarbekir
    MIHRANYAN Kalust - 9 Nisanl 1902 - Diyarbekir
  • DARAKIFYAN Nevrig - 16 Temmuz 1895 - Muratça - Bilecik
    DARAKIFYAN Nevrig - 16 Temmuz 1895 - Muratça - Bilecik
  • BEYLERYAN Abraham - 2 Mayıs 1905 - Bahçecik
    BEYLERYAN Abraham - 2 Mayıs 1905 - Bahçecik
  • GÜLYAN Maryam - 9 Kasım 1904 - Sivas
    GÜLYAN Maryam - 9 Kasım 1904 - Sivas
  • MIYASSERYAN	Makruhi - 9 Kasım 1913 - Erzurum
    MIYASSERYAN Makruhi - 9 Kasım 1913 - Erzurum
  • BAKALYAN Siranuş - 25 Ağustos 1905 - Erzurum
    BAKALYAN Siranuş - 25 Ağustos 1905 - Erzurum
  • AĞACANYAN Hayganuş - 29 Kasım 1892 - Harput
    AĞACANYAN Hayganuş - 29 Kasım 1892 - Harput
  • CANOYAN	 Levon - 6 Mayıs 1896 - Maraş
    CANOYAN Levon - 6 Mayıs 1896 - Maraş
  • ARAKELYAN Suzan - 4 Haziran 1909 - Bakışehir
    ARAKELYAN Suzan - 4 Haziran 1909 - Bakışehir
  • ARTİN-KÖSEYAN Sahak - 17 Eylül 1899 - Sivas
    ARTİN-KÖSEYAN Sahak - 17 Eylül 1899 - Sivas
  • DOGRAMACIYAN Meline - 4 Şubat 1900 - İzmit
    DOGRAMACIYAN Meline - 4 Şubat 1900 - İzmit
  • PEKMEZYAN Sarkis - 15 Ağustos 1904 - İzmit
    PEKMEZYAN Sarkis - 15 Ağustos 1904 - İzmit
  • HAYRABEDYAN Artin - 14 Eylül 1890 - Muratça - Bilecik
    HAYRABEDYAN Artin - 14 Eylül 1890 - Muratça - Bilecik
  • CENANYAN Agop - 4 Nisan 1890 - Maraş
    CENANYAN Agop - 4 Nisan 1890 - Maraş
  • DONIKYAN Garabed - 5 Ağusto 1898 - Palu
    DONIKYAN Garabed - 5 Ağusto 1898 - Palu
  • ALPINARYAN Avedis - 11 Nisan 1901 - Diyarbekir
    ALPINARYAN Avedis - 11 Nisan 1901 - Diyarbekir
  • KURUYAN	Daron - 30 Temmuz 1904 - Bahçecik
    KURUYAN Daron - 30 Temmuz 1904 - Bahçecik


Sergide bulunan 99 fotoğrafı ARAM (Ermeni hafızası araştırma ve arşivleme)

Derneği'nin web sitesinde görebilirsiniz.

Giriş

Sergi 1915 Soykırımı'ndan kurtulan ve Fransa'ya sığınan Ermenilerin 1922-1926 yılları arasında Marsilya'ya gelişlerinde çekilen 99 kimlik fotoğrafından oluşuyor.

Kimlik fotoğrafları Marsilya Ermeni Kilisesi tarafından Fransızca düzenlenen ve Fransız makamlarına verilmek üzere geçici nüfus kaydı olarak kullanılan vaftiz belgelerine iğnelenmişti. 

Fotoğraflar Marsilya'da ARAM (Ermeni Bellek Araştırma ve Arşivleme) derneğinin arşivlerinde muhafaza edilen Marsilya Ermeni Kilisesi vaftiz belgelerinden alınmıştır. Arşivlerde toplam 12 kayıt ve 1000 fiş bulunmaktaydı.

Her kayıt şu bilgileri içermekteydi : adı, soyadı, baba adı, annenin kızlık soyadı, doğum tarihi ve yeri (şehir ya da köy), vaftiz eden din görevlisinin adı, vaftiz babasının adı ve vaftiz tarihi.

Arkalarında isim, soyisim, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki doğum yeri ve tarihi bilgilerinin yazılı olduğu kimlik fotoğraflarının iğnelendiği yaklaşık 200 kayıt belgesi arşivlerde bulunuyor.

 


Fotoğraflar

Bu kimlik resimleri bize temsil edilen her kişinin özel ve kelimelere dökülemeyen hikayesini anlatıyor. Bu resimler sanatsal fotoğraflar değiller, sürgünlerin kaderini zamanda ve mekanda sabitleyen, resmin kimliğin kaybedilmiş bir parçasını bulma imkanı verdiğini hatırlatan fotoğraflar.

Fotoğraflar her bir kişi için Marsilya Ermeni Kilisesi tarafından verilen doğum ve vaftiz belgelerine iliştirilmişti. Fransız yetkililer için doğum yerlerinden uzakta bulunan Ermeni sığınmacıların kimliğinin doğruluğunu onaylama yetkisine sahip olan makam kiliseydi.

"Ermemi makamları tarafından onaylanmış" bu vaftiz belgesi sığınmacıya resmi bir kimlik sağlamış oluyordu. Nansen ya da yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti pasaportunun yokluğunda ya da sığınmacıların elinde sadece Osmanlıca yazılmış kağıtlar olduğunda bu belgeler Fransız makamlarının "Türkiye'de doğmuş, vatansızlar" olarak Ermenilere oturma izni yerine geçen resmi kimlik kaydını düzenlemesini sağlıyordu.

Kimlik belgelerinin alınmasıyla birlikte sürgün edilen, tehcire maruz kalan, soykırımdan ya da savaştan kaçan kişiler sürgün süreçlerinde önemli bir aşamaya geçmiş oluyorlardı. Böylece bir iş arayabilir, hayatlarını kazanabilir ve yaşamlarını yeniden kurmaya başlayabilirlerdi.

Bu sergide 99 yıl önce doğdukları topraklardan ve ailelerinden insanlık dışı ve dehşet verici badirelerden geçerek kopartılan, korku, açlık, susuzluk ve ölümle sınanarak mucizevi bir şekilde hayatta kalan 99 kişinin resmi bulunmaktadır. Hayatta kalanlar yaşamlarını mümkün olan en onurlu şekilde yeniden kurmaya çalıştılar.

Çalıştığı yerin patronuna ya da devlet bürosundaki bir memura ismini yüksek sesle söyleyebilmek bu sığınmacılar için Fransa'dan uzakta bir yerde doğduğunun ve halen hayatta olduğunun bir kanıtıydı adeta. Herşey Anadolu'da, Batı Ermenistan'da, doğdukları yerde, bu topraklarda başlamıştı. Bu sergi, bu topraklarda doğan ve tüm hayatları boyunca çocukluklarının memleketini düşünmekten vazgeçmeyen Ermenilerin kuşağından portreler sunuyor.




Vatansız statüsünden sığınmacı ve vatandaş olma haline...

Ermeni sığınmacıların göçü katliamların yaşandığı dönemde değil, daha sonra, Ermeni toplumu kendisine zulmedenlerin yönettiği topraklarda yaşamanın artık imkansız olduğuna kanaat getirdikten sonra gerçekleşir. Böylece Türkiyeli Ermenilerin Fransa'ya kitlesel göçü 1922'de hızlanır.

1918 ateşkesinden sonra "vatansız" olarak kabul edilen Ermenilere nihayet Sığınmacılar Yüksek Komiserliği "Nansen belgesi" aracılığıyla sığınmacı statüsü verir.

Bu dönemde işçi talebinde bulunan ve Ermeni toplumuyla bağlar geliştirmiş Avrupalı ülkelere yönlendirilirler.

Birinci Dünya Savaşı'nda (1914-1918) önemli nüfus kaybuna uğrayan Fransa bu diasporanın bir kısmını barındırmak için en uygun yer gibi görünüyordu. Fransa'nın çok sayıdaki Ermeni'nin sürgün yeri olan Suriye ve Lübnan'daki aktif rolü zor durumdaki bu topluma yönelik daha açık bir tavır içinde olmasında rol oynamıştır.

Böylece Ermeniler Fransa'ya kitlesel halde gelir ve yeni bir başlangıç için elzem olan çalışma alanları bulurlar. Çok sayıda iş imkanı bulunan Marsilya onlara kapılarını açar. Limanda olduğu gibi henüz yeni kurulan fabrikalarda, şeker rafinerilerinde, yağ ve sabun imalathanelerinde Ermeniler çalışmaya başlarlar.

Marsilya limanına girişlerinden itibaren en büyüğü Oddo Kampı adını taşıyan ve 1922-1927 yılları arasında yaklaşık 5000 Ermeni'nin yaşayacağı mülteci kamplarında toplanırlar. Aynı anda Fransa'nın çeşitli şehirlerinde fabrikaların yakınına, işçi mahallelerine yerleşmeye başlarlar. İlerleyen zamanlarda o dönem henüz kırsal alan olan banliyölere geçiş yapacak ve yeni yurtlarını orada kuracaklardır.

Fransa'da Marsilya, Valence, Lyon ve Paris şehirlerinde çok sayıda mahalle bu yeni sakinlerin yeniden kök salma çabalarının sembolü olmuştur. Evlerle birlikte Ermeni kiliseleri ve okulları inşa edilir. Bu dönemde diaspora kendini yapılandırır ve dilini, kültürünü, tarihini reddetmeden Fransız Cumhuriyeti'ne entegre olur.

İlerleyen zamanlarda Ermeniler kök salmalarını sağlamlaştıracak, girişimcilik becerilerini kullanarak kuşaktan kuşağa tam anlamıyla vatandaşa dönüşecek ve görevler alacakları kurumlara saygı içinde ekonomik ve demokratik yaşama katılacaklardır.

   
   

  

E-bülten

E-bültenimize üye olmak için

"Repair" proje ortaklari

 

Twitter

Facebook