Ermeni-Türk platformu

Türkiye, Ermenistan ve diasporadan görüşler
Tüm yazılar Türkçe, Ermenice, İngilizce ve Fransızca dillerinde

 

 
 

Web-Sergisi

Sürgün portreleri.
Ermeni soykırımı'ndan hayatta kalanlardan, kişinin fotoğrafı.


"99, Sürgün portreleri - Ermeni soykırımı'ndan hayatta kalanlardan 99 kişinin fotoğrafı" sergisi 24 Nisan 2014'te Diyarbakır'da açıldı. 20. yüzyılın başında yüz binlerce Ermeni'nin yaşadığı tarihi Batı Ermenistan'ın bugün Türkiye'de bulunan bu bölgesi için bir ilkti bu sergi açılışı.

Sergi soykırımdan kurtulanlardan 99 kişiyi, 1915 soykırımının 99. yıldönümünde, sembolik olarak memleketlerine geri dönmelerini sağlamayı amaçlıyordu.

Bu etkinlik Fransız-Ermeni sivil toplum kuruluşu Yerkir Europe'un 2008'den beri bu bölgede Ermeni kültürü ve kimliğini yeniden yaşatmak üzere Diyarbakır Belediyesi ile geliştirdiği ortaklık sayesinde mümkün olabildi. 
Bu soykırım ve sürgün temalı fotoğraf sergisini düzenlemek için Marsilya merkezli ARAM- Ermeni hafızası araştırma ve arşivleme derneği'nin katkısı talep edildi.



Bu sergiyle Diaspora ya da Ermenistan sivil toplum kuruluşlarına Ermenilerin sesini duyurmak amacıyla Türkiye'de etkinliklerde bulunabilecekleri mesajı verilmek istendi. Diyarbakır'da 24 Nisan'da soykırım anması düzenlenmesi gibi etkinlikler Ermeni kimliğinin köklerinin bulunduğu topraklarda bu kimliğin yeniden doğuşunun da mümkün olduğunu, hafıza ve tarihin ötesinde, gösteriyor. Bu etkinlikler belki de Yerkir'e, yani memlekete kültür, turizm ya da başka yollar vesilesiyle geri dönüşün başlangıcı olabilir.

  • HAÇAYAN Minas - 20 Mayıs 1904 - Sivas
    HAÇAYAN Minas - 20 Mayıs 1904 - Sivas
  • CANOYAN	 Levon - 6 Mayıs 1896 - Maraş
    CANOYAN Levon - 6 Mayıs 1896 - Maraş
  • GÜLYAN Maryam - 9 Kasım 1904 - Sivas
    GÜLYAN Maryam - 9 Kasım 1904 - Sivas
  • ŞAHİNYAN Karekin - 13 Ocak 1909 - Palu
    ŞAHİNYAN Karekin - 13 Ocak 1909 - Palu
  • DER TOROSYAN Zaruhi - 15 Eylül 1892 - Izmir
    DER TOROSYAN Zaruhi - 15 Eylül 1892 - Izmir
  • AĞACANYAN Hayganuş - 29 Kasım 1892 - Harput
    AĞACANYAN Hayganuş - 29 Kasım 1892 - Harput
  • MYNASIAN Aravni - 1908 - Erzurum
    MYNASIAN Aravni - 1908 - Erzurum
  • PAPAZYAN Vahram - 22 Eylül 189 - İzmit
    PAPAZYAN Vahram - 22 Eylül 189 - İzmit
  • CIRCIRYAN Bayzar - 16 Ağustos 1890 - Muratça - Bilecik
    CIRCIRYAN Bayzar - 16 Ağustos 1890 - Muratça - Bilecik
  • KAZARYAN Agop - 6 Nisan 1902 - Bartın
    KAZARYAN Agop - 6 Nisan 1902 - Bartın
  • TÜFEKÇİYAN Archag - 10 Mayıs 1886 - Akşehir,
    TÜFEKÇİYAN Archag - 10 Mayıs 1886 - Akşehir,
  • KALUSTYAN Yervant - 10 Mayıs 1910 - Afyon Karahisar
    KALUSTYAN Yervant - 10 Mayıs 1910 - Afyon Karahisar
  • BERBERYAN Gadar - 6 Ocak 1907 - Karadere - Trabzon
    BERBERYAN Gadar - 6 Ocak 1907 - Karadere - Trabzon
  • KOÇKARYAN Akabi - 12 Ocak 1905 - Harput
    KOÇKARYAN Akabi - 12 Ocak 1905 - Harput
  • DERDERYAN Arsen - 15 Mayıs 1909 - Sivas
    DERDERYAN Arsen - 15 Mayıs 1909 - Sivas
  • CANOYAN Rebeka - 17 Kasım 1861 - Maraş
    CANOYAN Rebeka - 17 Kasım 1861 - Maraş
  • ARDİNYAN Movses - 12 Kasım 1899 - Harput
    ARDİNYAN Movses - 12 Kasım 1899 - Harput
  • PARÇİKYAN Turfanda - 21 Mayıs 1917- Palu
    PARÇİKYAN Turfanda - 21 Mayıs 1917- Palu
  • TOKİCİYAN Alis - 3 Mart 1910 - Sivas
    TOKİCİYAN Alis - 3 Mart 1910 - Sivas
  • CIRCIRYAN Sarkis - 18 Nisan 1906 - Muratça - Bilecik
    CIRCIRYAN Sarkis - 18 Nisan 1906 - Muratça - Bilecik
  • DAMADYAN Amber - 18 Nisan 1878 - İstanbul
    DAMADYAN Amber - 18 Nisan 1878 - İstanbul
  • KAZARYAN Maryam - 6 Temmuz 1902 - Bartın
    KAZARYAN Maryam - 6 Temmuz 1902 - Bartın
  • KILANYAN	 Almast - 7 Nisan 1905 - Palu
    KILANYAN Almast - 7 Nisan 1905 - Palu
  • MELKONYAN Filo - 2 Ocak 1874 - Hasköy - İstanbul
    MELKONYAN Filo - 2 Ocak 1874 - Hasköy - İstanbul
  • MINASYAN Setrak - 9 Ocak 1903 - Kayseri
    MINASYAN Setrak - 9 Ocak 1903 - Kayseri
  • ASADURYAN Siranuş - 6 Ekim 1912 - Palu
    ASADURYAN Siranuş - 6 Ekim 1912 - Palu
  • NAHABEDYAN Nişan - 15 Haziran 1908 - Kayseri
    NAHABEDYAN Nişan - 15 Haziran 1908 - Kayseri
  • ÇELEYAN Harutyun - 24 Nisan 1907 - Palu
    ÇELEYAN Harutyun - 24 Nisan 1907 - Palu
  • MANABEDYAN Aristakis - 15 Nisan 1877 - Bursa
    MANABEDYAN Aristakis - 15 Nisan 1877 - Bursa
  • BALYAN Haçadur - 25 Ocak 1907 - Palu
    BALYAN Haçadur - 25 Ocak 1907 - Palu
  • YARCANYAN Peruz - 7 Şubat 1894 - Harput
    YARCANYAN Peruz - 7 Şubat 1894 - Harput
  • KARAYAN	Mgırdiç - 18 Ekim 1908 - İzmir
    KARAYAN Mgırdiç - 18 Ekim 1908 - İzmir
  • BAKALYAN Siranuş - 25 Ağustos 1905 - Erzurum
    BAKALYAN Siranuş - 25 Ağustos 1905 - Erzurum
  • KOÇKARYAN Bogos - 12 Nisan 1906 - Harput
    KOÇKARYAN Bogos - 12 Nisan 1906 - Harput
  • ALPINARYAN Avedis - 11 Nisan 1901 - Diyarbekir
    ALPINARYAN Avedis - 11 Nisan 1901 - Diyarbekir
  • BALABANYAN Zaruhi - 12 Nisan 1876 - Muratça - Bilecik
    BALABANYAN Zaruhi - 12 Nisan 1876 - Muratça - Bilecik
  • SARKISYAN Kevork - 9 Temmuz 1900 - Kayseri
    SARKISYAN Kevork - 9 Temmuz 1900 - Kayseri
  • KANATÇIYAN Ibrakiye - 5 Nisanl 1902 - Çorum
    KANATÇIYAN Ibrakiye - 5 Nisanl 1902 - Çorum
  • YEREMIAN Pesadur - 8 Nisan 1908 - Palu
    YEREMIAN Pesadur - 8 Nisan 1908 - Palu
  • OHANYAN Hayk - 7 Kasım 1915 - Ereğli
    OHANYAN Hayk - 7 Kasım 1915 - Ereğli
  • KALIPYAN	Onnig - 6 Ekim 1910 - Eğin, Erzincan
    KALIPYAN Onnig - 6 Ekim 1910 - Eğin, Erzincan
  • KARAYAN	Vartanuş - 10 Aralık 1912 - İzmir
    KARAYAN Vartanuş - 10 Aralık 1912 - İzmir
  • ARZUMANYAN	Maryam - 11 Şubat 1894 - Muratça - Bilecik
    ARZUMANYAN Maryam - 11 Şubat 1894 - Muratça - Bilecik
  • ARTİN-KÖSEYAN Sahak - 17 Eylül 1899 - Sivas
    ARTİN-KÖSEYAN Sahak - 17 Eylül 1899 - Sivas
  • DAĞYAN Bayzar - 10 Mart 1912 - Palu
    DAĞYAN Bayzar - 10 Mart 1912 - Palu
  • DIRADURYAN Garabed - 7 Mayıs 1896 - Palu
    DIRADURYAN Garabed - 7 Mayıs 1896 - Palu
  • STEPANYAN Matild - 18 Mayıs 1901 - Halep
    STEPANYAN Matild - 18 Mayıs 1901 - Halep
  • BEDIKYAN	Anna	 - 9 Mayıs 1894 - Palu
    BEDIKYAN Anna - 9 Mayıs 1894 - Palu
  • SANDIKYAN Zaruhi - 17 Kasım 1899 - Kütahya
    SANDIKYAN Zaruhi - 17 Kasım 1899 - Kütahya
  • MORSESYAN Victorya - 6 Mart 1898 - Madin – Harput
    MORSESYAN Victorya - 6 Mart 1898 - Madin – Harput
  • HAYRABEDYAN Artin - 14 Eylül 1890 - Muratça - Bilecik
    HAYRABEDYAN Artin - 14 Eylül 1890 - Muratça - Bilecik
  • YARCANYAN Maryam - 5 Ağustos 1903 - Yozgat
    YARCANYAN Maryam - 5 Ağustos 1903 - Yozgat
  • BALYAN	Nazaret - 4 Ağustos 1915 - Afyon Karahisar
    BALYAN Nazaret - 4 Ağustos 1915 - Afyon Karahisar
  • KÜRKÇÜYAN Hemayag - 31 Ocak 1898 - Sivas
    KÜRKÇÜYAN Hemayag - 31 Ocak 1898 - Sivas
  • CANOYAN	 Maritza - 12 Temmuz 1906 - Maraş
    CANOYAN Maritza - 12 Temmuz 1906 - Maraş
  • DAĞYAN Zabel - 15 Mayıs 1909 - Palu
    DAĞYAN Zabel - 15 Mayıs 1909 - Palu
  • AMERİKYAN Antranig - 7 Mayıs 1886 - Muş
    AMERİKYAN Antranig - 7 Mayıs 1886 - Muş
  • PEKMEZYAN Sarkis - 15 Ağustos 1904 - İzmit
    PEKMEZYAN Sarkis - 15 Ağustos 1904 - İzmit
  • YEREVANYAN Bedros - 7 Mart 1912 - Adana
    YEREVANYAN Bedros - 7 Mart 1912 - Adana


Sergide bulunan 99 fotoğrafı ARAM (Ermeni hafızası araştırma ve arşivleme)

Derneği'nin web sitesinde görebilirsiniz.

Giriş

Sergi 1915 Soykırımı'ndan kurtulan ve Fransa'ya sığınan Ermenilerin 1922-1926 yılları arasında Marsilya'ya gelişlerinde çekilen 99 kimlik fotoğrafından oluşuyor.

Kimlik fotoğrafları Marsilya Ermeni Kilisesi tarafından Fransızca düzenlenen ve Fransız makamlarına verilmek üzere geçici nüfus kaydı olarak kullanılan vaftiz belgelerine iğnelenmişti. 

Fotoğraflar Marsilya'da ARAM (Ermeni Bellek Araştırma ve Arşivleme) derneğinin arşivlerinde muhafaza edilen Marsilya Ermeni Kilisesi vaftiz belgelerinden alınmıştır. Arşivlerde toplam 12 kayıt ve 1000 fiş bulunmaktaydı.

Her kayıt şu bilgileri içermekteydi : adı, soyadı, baba adı, annenin kızlık soyadı, doğum tarihi ve yeri (şehir ya da köy), vaftiz eden din görevlisinin adı, vaftiz babasının adı ve vaftiz tarihi.

Arkalarında isim, soyisim, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki doğum yeri ve tarihi bilgilerinin yazılı olduğu kimlik fotoğraflarının iğnelendiği yaklaşık 200 kayıt belgesi arşivlerde bulunuyor.

 


Fotoğraflar

Bu kimlik resimleri bize temsil edilen her kişinin özel ve kelimelere dökülemeyen hikayesini anlatıyor. Bu resimler sanatsal fotoğraflar değiller, sürgünlerin kaderini zamanda ve mekanda sabitleyen, resmin kimliğin kaybedilmiş bir parçasını bulma imkanı verdiğini hatırlatan fotoğraflar.

Fotoğraflar her bir kişi için Marsilya Ermeni Kilisesi tarafından verilen doğum ve vaftiz belgelerine iliştirilmişti. Fransız yetkililer için doğum yerlerinden uzakta bulunan Ermeni sığınmacıların kimliğinin doğruluğunu onaylama yetkisine sahip olan makam kiliseydi.

"Ermemi makamları tarafından onaylanmış" bu vaftiz belgesi sığınmacıya resmi bir kimlik sağlamış oluyordu. Nansen ya da yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti pasaportunun yokluğunda ya da sığınmacıların elinde sadece Osmanlıca yazılmış kağıtlar olduğunda bu belgeler Fransız makamlarının "Türkiye'de doğmuş, vatansızlar" olarak Ermenilere oturma izni yerine geçen resmi kimlik kaydını düzenlemesini sağlıyordu.

Kimlik belgelerinin alınmasıyla birlikte sürgün edilen, tehcire maruz kalan, soykırımdan ya da savaştan kaçan kişiler sürgün süreçlerinde önemli bir aşamaya geçmiş oluyorlardı. Böylece bir iş arayabilir, hayatlarını kazanabilir ve yaşamlarını yeniden kurmaya başlayabilirlerdi.

Bu sergide 99 yıl önce doğdukları topraklardan ve ailelerinden insanlık dışı ve dehşet verici badirelerden geçerek kopartılan, korku, açlık, susuzluk ve ölümle sınanarak mucizevi bir şekilde hayatta kalan 99 kişinin resmi bulunmaktadır. Hayatta kalanlar yaşamlarını mümkün olan en onurlu şekilde yeniden kurmaya çalıştılar.

Çalıştığı yerin patronuna ya da devlet bürosundaki bir memura ismini yüksek sesle söyleyebilmek bu sığınmacılar için Fransa'dan uzakta bir yerde doğduğunun ve halen hayatta olduğunun bir kanıtıydı adeta. Herşey Anadolu'da, Batı Ermenistan'da, doğdukları yerde, bu topraklarda başlamıştı. Bu sergi, bu topraklarda doğan ve tüm hayatları boyunca çocukluklarının memleketini düşünmekten vazgeçmeyen Ermenilerin kuşağından portreler sunuyor.




Vatansız statüsünden sığınmacı ve vatandaş olma haline...

Ermeni sığınmacıların göçü katliamların yaşandığı dönemde değil, daha sonra, Ermeni toplumu kendisine zulmedenlerin yönettiği topraklarda yaşamanın artık imkansız olduğuna kanaat getirdikten sonra gerçekleşir. Böylece Türkiyeli Ermenilerin Fransa'ya kitlesel göçü 1922'de hızlanır.

1918 ateşkesinden sonra "vatansız" olarak kabul edilen Ermenilere nihayet Sığınmacılar Yüksek Komiserliği "Nansen belgesi" aracılığıyla sığınmacı statüsü verir.

Bu dönemde işçi talebinde bulunan ve Ermeni toplumuyla bağlar geliştirmiş Avrupalı ülkelere yönlendirilirler.

Birinci Dünya Savaşı'nda (1914-1918) önemli nüfus kaybuna uğrayan Fransa bu diasporanın bir kısmını barındırmak için en uygun yer gibi görünüyordu. Fransa'nın çok sayıdaki Ermeni'nin sürgün yeri olan Suriye ve Lübnan'daki aktif rolü zor durumdaki bu topluma yönelik daha açık bir tavır içinde olmasında rol oynamıştır.

Böylece Ermeniler Fransa'ya kitlesel halde gelir ve yeni bir başlangıç için elzem olan çalışma alanları bulurlar. Çok sayıda iş imkanı bulunan Marsilya onlara kapılarını açar. Limanda olduğu gibi henüz yeni kurulan fabrikalarda, şeker rafinerilerinde, yağ ve sabun imalathanelerinde Ermeniler çalışmaya başlarlar.

Marsilya limanına girişlerinden itibaren en büyüğü Oddo Kampı adını taşıyan ve 1922-1927 yılları arasında yaklaşık 5000 Ermeni'nin yaşayacağı mülteci kamplarında toplanırlar. Aynı anda Fransa'nın çeşitli şehirlerinde fabrikaların yakınına, işçi mahallelerine yerleşmeye başlarlar. İlerleyen zamanlarda o dönem henüz kırsal alan olan banliyölere geçiş yapacak ve yeni yurtlarını orada kuracaklardır.

Fransa'da Marsilya, Valence, Lyon ve Paris şehirlerinde çok sayıda mahalle bu yeni sakinlerin yeniden kök salma çabalarının sembolü olmuştur. Evlerle birlikte Ermeni kiliseleri ve okulları inşa edilir. Bu dönemde diaspora kendini yapılandırır ve dilini, kültürünü, tarihini reddetmeden Fransız Cumhuriyeti'ne entegre olur.

İlerleyen zamanlarda Ermeniler kök salmalarını sağlamlaştıracak, girişimcilik becerilerini kullanarak kuşaktan kuşağa tam anlamıyla vatandaşa dönüşecek ve görevler alacakları kurumlara saygı içinde ekonomik ve demokratik yaşama katılacaklardır.

   
   

  

E-bülten

E-bültenimize üye olmak için

"Repair" proje ortaklari

 

Twitter

Facebook