Թուրքական ազգայնականությունը եւ պատմության գյուտը - Մաս Ա

• 
• 
Tweet

Մանրամասները

Ստեղծված Չորեքշաբթի, Հոկտեմբերի 12, 2016, ժ. 01:55-ին

Հայկական եւ թուրքական ինքնությունն այսօր Այլ տեսակետ Թուրքական ազգայնականությունը եւ պատմության գյուտը - Մաս Ա Էթիեն Քոփո

Էթիեն Քոփո Աշխարհաքաղաքականության դոկտոր, Թուրքիայի մասնագետ

«Պատմության գյուտը» վերնագրված այս տեքստը 1994-ին հրապարակված ամփոփումն է այն ատենախոսության, որն ավարտեցի և պաշտպանեցի նույն տարվա դեկտեմբերին: Առաջին անգամն է, որ իմ աշխատանքի արդյունքը փորձում էի ներկայացնել լայն հասարակությանը՝ «Autrement» հրատարակչության միջոցով: Ոչ մի արձագանք չեղավ, հետաքրքրության ոչ մի նշան: Թուրք ազգայնականների «պատմության թեզը» այնքան մտացածին էր, որ երեւի մտածեցին, թե չափազանցնում էի: Ոմանք զարմանում էին, որ նման անհետաքրքիր բաներով եմ զբաղվում: Պետք է ասել, որ Մուստաֆա Քեմալի  20-30-ական թթ բարեփոխումների թվում այս մեկը հաճախ մոռացված էր պատմաբանների կողմից:

Բայց այս «պատմության գյուտը» քեմալիզմի պատմության մեջ երկրորդական չէ: Հայոց ցեղասպանության, ապա նաեւ 1923-ի «մեծ փոխանակման» հետեւանքով (իրականում՝ կրկնակի զանգվածային արտաքսում), պատերազմի եւ բռնության տասնմեկ տարիների ընթացքում ուժասպառ եղած ու կործանված Անատոլիայի բնակչությունը բառացիորեն ապակողմնորոշված էր: Կայսրությունից հանրապետություն անցման շրջանում հաճախ է խոսվում տարածքային կորուստների մասին, բայց կա շատ ավելին՝ Անատոլիայի գրեթե յուրաքանչյուր բնակիչ կորցրել է տուն, դաշտեր, այգի, հարազատ միջավայր: Կորել է հարեւանը, ընկերը, արհեստավորը կամ թաղի խանութպանը, հայը, հույնը՝ հայտարարված թշնամիներ, վերացված կամ արտաքսված: Եւ ուշ է գիտակցվում, շատ ուշ, որ այդ «Մյուսը» քո մի մասն է կազմում, և որ նրա կորուստը մի տեսակ անդամահատում է:

Անհրաժեշտ էր (փոխ)հատուցել կորուստը: Քեմալականները ներգրավվեցին այդ գործում՝ օգտագործելով արդեն գոյություն ունեցող՝ առաջին ազգայնականների կողմից մշակված պատմական պատումը, որը անատոլիացիներին տալիս էր մի ուղղություն, մի իմաստ այս ամեն ինչում, ոչ թե մատնացույց անելով մի ապագա, այլ մի նոր անցյալ, որն սկզբունքորեն պիտի վերջնականապես հաստատեր միաձույլ և խորապես արմատացած թուրքական ինքնությունը: Հուսադրող մի պատում:

Բայց մի հարց կար, որին խուսափողաբար էի անդրադարձել 1994 թվականին, դա ցեղասպանության հարցն էր: Այնտեղ ես թեթեւակիորեն եմ մատնացույց անում այն. «Հայերի հարցը կարգավորվել էր այն դաժանությամբ, որին ծանոթ ենք»: Ես ուսումնասիրում էի թուրքական պատմական պատումը՝ իր ամբողջությամբ, ավելի քան վեց տասնամյակների իր զարգացմամբ, և հասկացել, բայց դեռ չէի ձեւակերպել, այն ինչը, որ այժմ ինձ էական է թվում. այս պատումը ամբողջությամբ պայմանավորված էր (և պայմանավորված է) ցեղասպանության գոյությամբ: Կարելի է նույնիսկ ընդլայնել, ասելով, որ 20-րդ դարի (և դրանից հետո) ողջ  թուրքական իրականությունը պայմանավորված է այս սկզբնական հանցագործությամբ և դրա ժխտմամբ:

Իսկ ո՞րն է իմ ներկայացրած տեքստի պատումը, եթե ոչ այն ալիբի-պատումը, որը մշակվել էր հանցագործների կողմից՝ քողարկելու համար իրենց ոճիրը: Հայերին և ուղղափառներին անատոլիական հողից վերացնելուց հետո, ահա և պետությունը ջնջում էր նրանց պատմությունը ու պարտադրում մի պատում, որը պետք է ամեն ինչ թաքցներ: 20-րդ դարի  առաջին կեսին Անատոլիայում «էթնիկ զտումների» ողջ քաղաքականությունը գտնվում է այս պատումում, և փաստում է ոճիրի գոյությունը:

Որովհետեւ ինչպես հոգեբույժը հիմնվում է իր պացիենտի պատումի վրա՝ նրան հասկանալու և փորձել բուժելու համար, հոգեվերլուծության գործիքների օգտագործմամբ կարելի է հասկանալ չասվածը, ժխտումը, Մյուսի մերժումը, էգոյի կերտումը, բայց նաեւ խորտակիչ մեղավորությունը, անհանգստությունն ու անհարմարությունը, որոնք հավանորեն հետագայում նպաստել են Աթաթուրքի՝ հուսադրող ու պաշտպանող Հոր, պաշտամունքի ձեւավորմանը:

Քեմալական պատմագիտությունը եւ դրա առաջացումը

1932թ հուլիսին Անկարայում հանդիսավոր կերպով գումարվում էր Թուրքական պատմագիտական առաջին համագումարը՝ Հանրապետության բարձրաստիճան պաշտոնյաների և անձամբ իրեն` Մուստաֆա Քեմալի ներկայությամբ, որը ներկա էր գտնվում գրեթե բոլոր քննարկումներին: Պետության ղեկավարի կողմից համագումարի բացումը սովորական երեւույթ է, բայց անսովոր է, որ նա մի ամբողջ շաբաթ հետեւի դրա աշխատանքներին, իսկ այս պարզ փաստը վկայում է այն մասին, թե Թուրքիայում ինչ մեծ կարեւորություն էր հատկացվում պատմական հարցերին՝ Հանրապետության վաղ շրջանում: 

Գրեթե ամբողջությամբ նախապատմությանը և հնագույն պատմությանը նվիրված այս համագումարը խոսում էր թուրքական պատմագիտության մեջ տեղի ունեցող արմատական հեռանկարային փոփոխության մասին:

Մինչեւ քսաներորդ դարի սկիզբը թուրքը բնորոշվել է իսլամական պատկանելությամբ՝ «Փառք Աստծո՝ մուսուլման եմ»:  Ինքնության այս տարրը օսմանյան ժամանակաշրջանում  այնքան զորեղ էր, որ սուլթանը միեւնույն ժամանակ խալիֆ էր՝ մահմեդական համայնքի կրոնապետ: Օսմանյան կայսրության բազմազգ բնույթը որեւիցե կերպ չէր պատշաճում  «ազգության» սահմանման հետ՝ իր ներկայիս իմաստով, իսկ անցյալը չէր ընկալվում որպես թուրքերի անցյալ, այլ որպես մուսուլմանների անցյալ, այսինքն՝ որոշ չափով արաբների անցյալ:

1923թ հռչակված հանրապետական Թուրքիայի վարչակարգի ներքո պատմության ուսուցումը պետք է հարմարվեր և բավարարեր մի շարք պահանջներ: Նախ և առաջ պետք էր արժեւորել թուրքական մշակույթը, որը վարկաբեկվել էր 1918թ հաղթող տերությունների կողմից, և սկիզբ դնել թուրքական հպարտությանը, որը թուլացել էր Թուրքիայի արտասահմանում ունեցած աղետալի կերպարով: 1920-ականներին այս կերպարը սկսում էր վերականգնվել հենց Քեմալի բարեփոխումների շնորհիվ, որը համարվում էր մոդեռնիստ, հանրապետական, աշխարհիկ, և  ներկայացվում էր որպես եվրոպական ռացիոնալության ու պոզիտիվիզմի ժառանգորդը :

Հետո, քանի որ ազգ էին կերտում, այլեւս անընդունելի էր շարունակել դասավանդել օտար՝  իսլամի կամ Եվրոպայի պատմություն: Անհրաժեշտ էր գտնել ազգային մի անցյալ, բայց թե ո՞ր մեկը: Թուրքերը Անատոլիայում բնակություն էին հաստատել ինը դար առաջ: Որպես ժողովուրդ նրանք ունեին իրենց պատմությունը, և ապրում էին մի երկրում, որը նույնպես ուներ իր պատմությունը: Կենտրոնական Ասիայից գալով՝ թուրքերը կապվեցին Անատոլիային, այնտեղ հաստատվեցին ու ամրացան: Որպեսզի այդ կապից, ամուսնությունից ծնված զավակները (ժամանակակից թուրքերը) մեծարժեք լինեն, անհրաժեշտ էր, որ խնամիներն էլ այդպիսին լինեին: Ուստի ասիական անցյալի արժեւորմանը պետք է հետեւեր նաեւ նմանատիպ մի գործողություն, որը կարժեւորեր նոր հայտնաբերած Անատոլիայի հնագույն քաղաքակրթությունները՝ հոնիացիները, աքայացիները, ուրարտացիները եւ հատկապես խեթերը:

«Ասիայի հայտնագործումը»

Պատմագիտության վերահայտնաբերման այս շարժումը հետեւանք է տարատեսակ հանգամանքների, որոնց մեջ  վճռորոշ է ռուսական գործոնը:

Առաջին հերթին, Ռուսաստանի կողմից Կենտրոնական Ասիայի խանությունների գրավումը (այդ թվում Արալյան ծովի հարավում գտնվող Խիվայի խանության՝ 1873թ) պատճառ դարձավ, որ  միջմուսուլմանական համերաշխության կոչեր հնչեն (19-րդ դ)՝ ուղղված Կոստանդնուպոլսի սուլթան-խալիֆին: Թուրք մտավորականները սկսում էին գիտակցել Սեւ ծովի հյուսիսում և Կասպից ծովից այն կողմ գտնվող «ցեղային եղբայրների» գոյությունը: Սա պանթյուրքիզմի սկզբնակետն էր, երբ առաջ էր գալիս ոչ թե իսլամական համայնքին (ումմային) պատկանելության զգացումը, այլ մի էթնիկ խմբի, որի տիրույթը բնավ չէր համապատասխանում Օսմանյան կայսրությանը: Այս զգացումի առաջին արտահայտություններից մեկն էր նույն տարում  Փարիզում լույս տեսած օսմանցի Ալի Սուավիի  աշխատությունը, որը նվիրված էր Խիվայի խանությունում տիրող իրավիճակին:

Այդ նույն` 1873 թվականին, Փարիզում տեղի ունեցող Արեւելագետների առաջին միջազգային համագումարում՝ գրող և ճանապարհորդ Léon Cahun-ը «Թուրանական կոչված նախապատմական ցեղերի հաբիթաթը և միգրացիաները» վերնագրով մի հաղորդագրություն էր կարդում: Նա այնտեղ ներկայացնում էր մի քարտեզ, որտեղ՝ Եվրասիայի կենտրոնում, պատկերված էր ներքին մի ծով: Այնտեղից ձգվող մեծ սլաքները ներկայացնում էին թուրանցիների գաղթերը դեպի մայրցամաքի ծայրամասերը: Վաթսուն տարի անց, Անկարայի համագումարում սա էր լինելու քննարկման էությունը: Չափից շատ թրքասեր Léon Cahun-ը Փարիզում շփվում էր օսմանցի մտավորականների հետ, և այս վերջինների շնորհիվ Թուրքիայի պատմության շուրջ ֆրանսիացի գրողի պատկերացումները զարմանալիորեն երկարատեւ ազդեցություն են ունենում. առ այսօր դպրոցական դասագրքերում կարելի է գտնել այդ քարտեզի արտացոլումները:

Գաղութային նվաճումների ավարտին զուգընթաց Ռուսաստանում զարգանում էր թուրքագիտությունը՝ զարկ տալով անցյալի նկատմամբ թուրքերի ինքնագիտակցության բարձրացմանը: Այս ժամանակաշրջանում առաջացավ մի ցանց, որը պիտի վերացներ Ռուսական կայսրության և Օսմանյան կայսրության միջեւ սահմանները (հիմնականում Կազանը, Ղրիմը և Բաքուն՝ մի կողմից, իսկ Ստամբուլը՝ մյուս կողմից): Այն բաղկացած էր մտավորականներից, Աբդուլ Համիդի ռեժիմից փախչող քաղաքական փախստականներից, ինչպես նաեւ Սանկտ Պետերբուրգում, Բեռլինում, Փարիզում ուսանող երիտասարդներից: Նրանք շատ լավ յուրացրին թուրքական տիրույթին վերաբերող XIX դարի հնագիտական ու լեզվաբանական հայտնագործությունները, իսկ ոմանք նույնիսկ փայլուն հետազոտողներ եղան: Նրանք մտերմացան ռուս, ֆինն, ֆրանսիացի, գերմանացի գիտնականների... և թյուրքական աշխարհի այլ շրջաններում բնակվող հետազոտողների կամ ուսանողների հետ: Արդյունավետ հանդիպումներ էին տեղի ունենում այս երիտասարդ օսմանցիների և հաճախ թրքասեր թուրքագետների (այդ թվում `Léon Cahun-ի) միջեւ:

Օրխոնյան հուշաքարերը՝ թուրքերի հիշողությունը

Բայկալ լճի հարավում գտնվող՝ Մոնղոլիայի Օրխոնի շրջանի քարե արձանագրությունների հայտնաբերման և վերծանման  կարեւորությունը հասկանալու համար պետք է ծանոթ լինել այս համատեքստին: 1893-ին այս տեքստերը թվագրվում են 8-րդ դարի սկզբով և ճանաչվում որպես թուրքերեն լեզվի մինչեւ այժմ հայտնի ամենավաղ նմուշները.  դրանք թուրքական խաների կողմից ժողովրդին ուղղված՝ գրական լեզվով գրված հանդիսավոր հայտարարություններ են, որոնցով խանդավառված շատ թուրքերի մեջ ազգային զգացումներ են արթնանում: Այդ շրջանի համատեքստը հնարավորություն է տալիս օրխոնյան հուշաքարերի բովանդակության արագ տարածմանն ու մեկնաբանությանը, ինչից հապճեպ եզրակացություններ են արվում թուրքերի գրական լեզվի հնության, պետականության ստեղծման, միաստվածյան հավատքի և հատկապես միջինասիական ծագման վերաբերյալ: Այսպիսով, իրենց պատմության համար վճռորոշ մի ժամանակաշրջանում՝ թուրքերը հանկարծակի հայտնվում են իրենց իսկական անցյալի, մշակութային անհատականության, ինքնատիպության, կարճ ասած, իրենց սեփական ինքնության առջեւ:

Այնուհետեւ գործերն ավելի արագ ընթացք են ստանում: Thomsen-ի աշխատանքները հիմք  են ծառայում Cahun-ի պատմական երկասիրության համար, որը անհապաղ թարգմանվեց թուրքերենի: Տասնիններորդ դարի վերջին Թուրքիայում ծաղկում է ապրում պատմագիտությունը՝ Նեջիբ Ասիմը, Սուլեյման փաշան ու հայտնի սոցիոլոգ Զիյա Գյոքալփը խանդավառված են Cahun-ի գրքով: 1910-1914թթ Գյոքալփը հրատարակում է բազմաթիվ բանաստեղծություններ՝ ոգեշնչվելով այս «նոր անցյալից»: 

1905-ի և 1917-ի ռուսական քաղաքական ալեկոծումներն էլ պատճառ դարձան, որ Ստամբուլ ժամանեն թյուրքախոս նոր քաղաքական աքսորյալներ՝ մեծ մասամբ թաթար կամ ադրբեջանցի մտավորականներ, որոնք թափ են հաղորդում ռուսաստանյան թուրքագիտական գիտելիքների տարածմանը: Ադրբեջանի, Ղրիմի, Կազանի, Բաշկիրիայի, Թուրքեստանի վաղանցիկ հանրապետություններում հաճախ ղեկավար դեռ ստանձնած այս մարդիկ տոգորված են (իսլամի համեմատությամբ) բարեփոխիչ մոդեռնիստական ոգով և թուրքական հզոր ազգային ինքնագիտակցության կրողն են. նրանց թվում են 1920թթ ժամանած պատմաբաններ բաշկիրցի Սադրի Մաքսուդովը [Արսալ], թաթար Զեքի Վելիդովը [Թոգան], որոնք կարեւոր դերակատարություն են ունեցել քեմալական մշակութային բարեփոխումների իրականացման գործում:

1908թ երիտթուրքական հեղափոխությունը բարձրացրեց թուրքական ինքնագիտակցությունը: 1918թ  կրած պարտությունն ու ստորացումը, ինչպես Գերմանիայում, հպարտության պոռթկում է առաջացնում: Աննախադեպ ռազմական վերելքից և հանրապետության հռչակումից մի քանի տարի անց Մուստաֆա Քեմալը ցանկանում է Թուրքիային տալ մի նոր պատմություն՝ թուրքական պատմություն, և նոր լեզու՝ զերծ արաբական ու պարսկական փոխառություններից: Ընդ որում՝ խալիֆաթի վերացումը, Հանրապետության աշխարհականացումը, ինչպես և ավելի ուշ (բաասական և նասերական տիպի) արաբական երկրներում է լինելու, նպաստում է ազգային (և ոչ թե մահմեդական)  ինքնության դիսկուրսի առաջացմանը:

Նմանատիպ մշակութային մի գործընթաց էլ Ռուսաստանում է կատարվում: Գուցե մասամբ Արեւմտյան Եվրոպայի բացասական վերաբերմունքի պատճառով՝ տեղի է ունենում վերադարձ դեպի ասիական արժեքներ. սա «եվրասիական» կոչվող շարժման  (վերա)ծնունդն է, որն իր դիսկուրսում ընդծում է Ասիայի անցյալի կարեւորությունը ռուսական պատմության մեջ: Ընդ որում՝ այս շարժումը կիսում է նախորդ տասնամյակների զուտ պատմագիտական մտահոգությունները, իսկ «եվրասիականությունը» իր ուժը գտնում է  «Ասիայի հայտնաբերման» մեջ: Բոլոր այս շարժումները ինչ-որ տեղ համատեղվում են, բայց որոշակի մրցակցություն է ընթանում Բաքվի և Անկարայի միջեւ:

Անկարա՞ն, թե՞ Բաքուն:

1926թ հունվարին՝ Թուրքիայում ապրող թաթար փախստական Այազ Իսհաքին կոչ էր անում թուրք-թաթարական ժողովուրդների համար ստեղծել միասնական լեզու և մշակույթ, ինչպես և «թյուրքիզմի մտավոր կենտրոնը տեղափոխել Անգորա, Սվազ կամ Էրզրում»: Բայց 1926թ մարտին ասիական անցյալի հանդեպ հետաքրքրությունը ավելի լուրջ տեսք է ստանում Բաքվի թուրքագիտական առաջին համագումարում: Նպատակը Բաքուն թյուրքական աշխարհի մտավոր մայրաքաղաք դարձնելն էր, մինչդեռ Բաքվի այս համագումարը  ձախողություն էր թուրք թուրքագետների՝ ինչպես և Կազանի թաթարների համար, որոնք Ստամբուլում ազդեցիկ էին: Թյուրքիզմի մտավոր կենտրոնն այլեւս Անատոլիայից դուրս էր մղվել: Բաքվում բանավիճում են, թե որն է լինելու 30-ական թվականների քեմալական մշակութային բարեփոխումների օրակարգը: Բացվում է օրխոնյան հուշաքարերին նվիրված  ցուցահանդես: Առաջարկվում է հեշտ և հասկանալի լեզվով հրապարակել թուրքերի հնագույն պատմության աղբյուրները, իսկ Բաքուն պետք է դառնա թուրքագիտության և ազգագրության մեծ կենտրոն, ինչը հետագային ավարտուն տեսք կստանա ուսումնասիրությունների թանգարանով: Իհարկե, մասնակիցները բաժակաճառեր են ասում Մուստաֆա Քեմալի պատվին, բայց նա արդեն հստակորեն Ստալինից ետ էր մնացել: Բաքվում արդեն մշակում են բոլոր թյուրքական լեզուների տառադարձման համակարգ: Թուրքիայում անհամբեր սպասում են համագումարին մասնակցած թուրք պատվիրակների (Ֆուաթ Քյոփրուլու և Հյուսեինզադե Ալի) վերադարձին՝ սպասվում է, որ նրանց ներկայացնելիք զեկույցները որոշակիորեն կազդեն կառավարության որոշումների վրա:

Բաքվում թյուրքիստական մշակութային մեծ ոգեւորություն է տիրում՝  անցյալը վերագտնելու խանդավառություն, «իսկական» թուրքերենը «ժողովրդին վերադարձնելու» ցանկություն՝ այն ամենը, ինչ Անկարան ապրելու է 1928-ից 1932 թվականները. նույն հարցադրումներն են` ի՞նչ այբուբեն ընդունել, որո՞նք են լինելու դրա մշակութային հետեւանքները:  Այբուբենի հարցն առաջին անգամ արծարծվել է Ադրբեջանում (1863թ), և ոչ թե Թուրքիայում, իսկ համագումարից առաջ Բաքվում արդեն գործում էր լատինատառ այբուբենի տարածման հատուկ կոմիտե: Համագումարի կողմից առաջարկվող այբուբենը Բաքվի Անկարայի վրա ունեցած առավելության կոնկրետ օրինակ էր, իսկ Անկարան լատինատառ այբուբենը պիտի ընդուներ միայն 1928-ին:

Քեմալիզմը հետագայում կարողացավ հավատացնել, որ Թուրքիան մահմեդական առաջին աշխարհիկ հանրապետությունն է եղել: Բայց Կազանի, Բաքվի, Ղրիմի մտավորականները շատ ավելի առջեւում էին, և իրենք են, որ Թուրքիա ներմուծեցին այդ գաղափարները: Ընդ որում՝ Ադրբեջանը միայնակ չէր առաջատարի այս դերում. Ղրիմի վաղանցիկ թաթարական հանրապետության սահմանադրությունը (1918թ) նախատեսում էր կանանց տղամարդկանց հետ հավասար ընտրական իրավունքը: Ուստի Բաքվի համագումարը մի տեսակ մարտահրավեր էր Թուրքիային, իսկ Խորհրդային պետությունը թուրքագիտությանը ցուցաբերած աջակցությամբ քայլ առաջ էր:

Արդյո՞ք Ադամը թուրք էր

Քեմալական շրջանի Թուրքերը կարող էին պարզապես շարունակել արեւմտյան գիտնականների գործը, զարգացնել հետազոտությունները և թուրքագիտությանը տալ «ազգային» տեսք, ինչը կատարելապես հասկանալի կլիներ մի նոր - և իրական - ինքնության փնտրտուքի  այս ժամանակահատվածում: Արդյո՞ք սա Բաքվի հետ մրցակցության արդյունք էր: Արդյո՞ք թուրքերը չափազանցության մեջ էին ընկել: Քեմալականները չկարողացան բավարարվել հնագիտության եւ պատմության արդյունքներով ու խոստումներով: Բաքվի համագումարին հաջորդող տարիներին Թուրքիայում մի կողմից պետությունը պատմության հետազոտությամբ էր զբաղվում, իսկ մյուս կողմից տարածում էին գտնում Գյոքալփի՝ Cahun-ի գրքերից ներշնչված ռոմանտիկ երազանքները,  

Թուրքական պատմագիտությունն այլեւս չի բավականանում միայն հայտնագործությունները, հայտնին շահագործելով՝ ինչպիսիք են օրխոնյան հուշաքարերը: Նա հմտորեն շահագործում է անհայտը, հնագիտության և պատմության անորոշությունները: Խնդիրներ է հարուցում նորահայտ որոշ քաղաքակրթությունների՝ շումերների, էտրուսկների, կրետացիների, խեթերի ծագումը: Ընդհանուր առմամբ, դժվարանում են բացատրել, թե ինչպես է տեղի ունեցել «նեոլիթյան հեղափոխությունը»՝ մարդու կողմից արձանագրված վճռական առաջընթացը Հնդկաստանում, Միջագետքում, Եգիպտոսում և Եվրոպայում՝ շուրջ Ք.ա. 4000թ:

Գիտական շրջանակների համար խիստ հրապուրիչ են այն թեմաները, որոնք երկրաբանության ու նախապատմության սահմանում են գտնվում, ինչպես կարելի է տեսնել Rosny aîné-ի պոպուլյար վեպերում: Հետեւելով Léon Cahun-ին, նրանք փորձում են վերակազմել հսկայական ներքին մի ծովի ուրվագծերը, որն իբր ծածկել է Կենտրոնական Ասիան՝ վերջին սառցակալումից հետո: Տարբեր դիլետանտներ քարտեզներ են առաջ քաշում, իսկ հռչակավոր H.G. Wells-ը դրան անդրադառնում է իր 1925-ին լույս տեսած «Esquisse de l’histoire universelle»(«Համաշխարհային պատմության ուրվագիծ») աշխատությունում: Գիրքը թարգմանվել է թուրքերեն կրթության նախարարության կողմից՝ արդեն իսկ 1927թ:

Իրոք, թուրք թուրքագետները այս ծովի ափերին երեւակայում են նախաթուրքական ծաղկուն մի քաղաքակրթություն, որը բոլորից շատ է զարգացած: Այդ ծովի հազարամյակներ առաջ տեղի ունեցած ցամաքումով են իբր բացատրվում թյուրքալեզու ժողովուրդների զանգվածային գաղթերը: Ուստի քեմալական պատմաբանները սկսում են  երազել մի տեսակ ավազե Ատլանտիդայի մասին: Ազգային ոգեւորության ֆոնում՝ նրանց ֆանտազիաները անցնում են ողջամտության սահմանները: Léon Cahun-ի 1873-ին արտահայտած մտքերը նորից են դրվում շրջանառության մեջ. բրախիկեֆալ թուրքերը իրենց լեզուն ու մշակույթը գնացել հասցրել են շատ հեռուները՝ մինչեւ մայրցամաքի ծայրամասերը: Այս պատմության թեզերով կարծում են լուծել շումերների ծագման խնդիրը, և միեւնույն ժամանակ գտնել նեոլիթյան դարաշրջանում չինացիների, հնդիկների, եգիպտացիների և բոլոր եվրոպացիների առաջընթացի բացատրությունը:

Ժամանակին՝ Cahun-ը արդեն կարծում էր, որ դրա համար լեզվաբանական ապացույցներ ունի: Յուրացնելով այդ գաղափարները՝ թուրքերն ուզում են ավելի հեռուն գնալ. ուստի հարկավոր է լինում ապացուցել, որ թյուրքական և հնդեվրոպական լեզուները նույն լեզվաընտանիքի ծառի մաս են կազմում, և փաստարկել, որ աշխարհի բոլոր լեզուները ունեն թուրքական ծագում. սա արեւային լեզվի տեսությունն է, որը ձեւակերպվել է 30-ական թվականների կեսերին: Պատմության թեզերը և արեւային լեզվի տեսությունը մոբիլիզացնում են այն ժամանակվա քեմալական մտավորականությանը. նախապատմությունը, հնագույն պատմությունը, լեզվաբանությունը, մարդաբանությունը դառնում են գերիշխող գիտություններ:

Աշխարհը թուրքական ծագումով բացատրելը լուծում է նաեւ Անատոլիայի պատմության՝  «խնամիների» խնդիրը: Թուրքերն Անատոլիայում են ապրում արդեն ինը դար է, սակայն այն բնակեցված էր նաեւ հայերով ու հույներով: Հայերի հարցը կարգավորվել էր այն դաժանությամբ, որին ծանոթ ենք: Բայց Հունաստանը պահանջներ էր ներկայացնում և 1919-ին փորձեց իր տարածքներն ընդլայնել Անատոլիայի արեւմուտքում: 1922-ի ռազմական հաղթանակն ու բնակչության փոխանակումները բավարար չէին Աթաթուրքին. ժառանգական թշնամուն պարտության մատնելուց, հետ մղելուց և արտաքսելուց հետո՝ հարկավոր էր հույներին զրկել ազգային պահանջատիրության պատմական բոլոր հիմքերից, ապացուցել, որ Անատոլիան թուրքական էր եղել դեռ մինչեւ հույների ժամանումը:

Թուրքական ազգայնականությունը օգուտ է քաղելու հնագիտությունից. 1930 թվականին խեթերը սկսում են հայտնի դառնալ (1906թ սկսում են Բողազքյոյի պեղումները): Բայց լեզուն դեռ անհայտ է՝ գիտնականները համեմատության եզրեր չեն տեսնում հայտնի հնագույն լեզուների հետ: Թուրք լեզվաբանները խցկվելու են այս սողանցքի մեջ. հրճվանքով հայտարարում են, թե խեթերը հնագույն թուրքերն են, որոնք հենց Կենտրոնական Ասիայից են եկել գաղթի ճանապարհով: Ի վերջո, կարեւոր չէ, թե լեզվաբանությունը մոտ է ապացուցելու, որ խեթերը  հնդեվրոպացի են, քանի որ 1936-1937թթ արեւային լեզվի տեսությունը «կապացուցի», որ բոլոր լեզուները ծագում են թուրքերեն մայր լեզվից:

Օգտագործելով գիտական հետազոտությունների թե նվաճումները և թե մութ անկյունները,  քեմալական պատմաբանները «նոր անցյալ» են կերտում՝ արձագանքելով փառավոր անցյալը թուրքերին - և ոչ թե օսմանցիներին - վերադարձնելու հրատապ անհրաժեշտությանը: Իսլամական անցյալի հետ կապը հաստատապես խզված է: